به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی «پیامدهای فرهنگی اشغال عراق» پیش از ظهر امروز سه شنبه ۲۶ خرداد با سخنرانی دکتر توحید محرمی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در محل سالن جلسات این پژوهشگاه برگزار شد.
سخنران این نشست، زمینه‌‌های فرهنگی اشغال عراق و روابط فرهنگی ایران و عراق جدید را مورد بررسی قرار داد و نیز مقایسه‌ای تطبیقی از وضعیت فرهنگی دوران رژیم بعث و عراق جدید، تحولات فرهنگی عراق جدید و فراز و فرودهای روابط فرهنگی ایران و عراق پس از اشغال این کشور به مخاطبان ارائه کرد.
محرمی ابتدا در تبیین چرایی اشغال عراق، ضمن بیان این نکته که یکی از جدی‌تری مقاطع تاریخی عراق، دوران حکومت حزب بعث در این کشور است، گفت: این حزب سه جنگ بزرگ را با همسایگانش انجام داد ضمن اینکه در داخل عراق هم مشکلات زیادی با مردم داشت.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات افزود: فرآیند دولت- ملت سازی در عراق به طور کامل صورت نگرفته است و شکاف کردی- عربی، شیعه- سنی و نژادی- مذهبی همواره از معضلات موجود در این کشور بوده است.
محرمی افزود: بعد از اینکه عراق توسط بریتانیا موجودیت عینی پیدا کرد، خاندان‌هاشمی بر آن حاکم شدند و بعد از آنها هم عبدالسلام عارف و بعد از درگذشت او هم عبدالرحمان عارف و در نهایت حزب بعث توانستند قدرت را در دست بگیرند.
دیدگاه‌های حزب بعث نقش زیادی در تعیین نقشه اداره امور فرهنگی عراق داشت
وی سپس با اشاره به نحوه اداره وضعیت فرهنگی در عراق قبل از اشغال گفت: دیدگاه‌های حزب بعث در حوزه فرهنگ، همواره تاثیر زیادی در نحوه اداره امور فرهنگی در عراق داشته است؛ دولت صدام در طول سال‌های فعالیت خود شروع به ارائه خدمات می‌کرد از جمله آموزش رایگان همگانی و همچنین نهضت علمی سوادآموزی رایگان و بهداشت عمومی رایگان.
این عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات سوسیالیسم عربی و منشور ملی عراق را از سیاست‌های فرهنگی در اسناد بالادستی رژیم بعث عنوان کرد و گفت: رسانه‌ها در شکل دهی هویت و افکار عمومی در عراق نقش بسیار مهمی داشتند که البته اغلبشان تحت نظر عدی پسر صدام کنترل می‌شدند. براساس یک گزارش رسمی جهانی در سال ۱۳۶۸ بیش از ۵۰۰ روزنامه نگار در عراق اعدام شدند.
بی‌تفاوتی عراقی‌ها نسبت به سقوط صدام، بیشتر از تانک‌های غربی در محقق شدن این مسئله تاثیر داشت
محرمی با اشاره به هراس صدام از نفوذ اندیشه‌های غیر بعثی از جمله موضوع نظم نوین جهانی که داخل عراق، طرح خاورمیانه بزرگ را اصلی ترین طرح در ورود مستقیم غربی‌ها به این کشور عنوان کرد و با بیان اینکه کنترل بنیاد گرایی و دمکراتیزه کردن خاورمیانه از اهداف این طرح بوده است یادآور شد: واقعیت این است که آن میزان که بی تفاوتی مردم عراق به سرنوشت کشورمان در سقوط رژیم بعث و عراق تاثیرگذار بود، توپ‌های و تانک‌های غربی تاثیر نداشتند.
وی در ادامه با اشاره به پیامدهای اشغال عراق بر امنیت و هویت فرهنگی این کشور گفت: پل برمر حاکم آمریکایی عراق در ابتدای حکومت خود دو اقدام اساسی را مدنظر داشت یکی اجرای قانون بعثی زدایی بود و دیگری تدوین قانون اساسی عراق که در مورد اول موفق شد اما در خصوص مورد دوم با مخالفتی که از سوی مراجع تقلید در عراق صورت گرفت، ناکام شد و در نهایت هم این خود مردم عراق بودند که توانستند خودشان قانون اساسی خودشان را انتخاب کنند و به تصویب برسانند.
محرمی با اشاره به پررنگ بودن عنصر عربی و شیعی به عنوان مولفه‌های اصلی هویت عراقی، جایگاه مرجعیت شیعه را در این کشور در تدوین اسناد بالادستی آن بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: عمده ترین تغییری که در قانون اساسی جدید عراق ایجاد شد پررنگ شدن ماهیت فرهنگی آن بود طوری که بقیه مسائل در کنار آن معنا پیدا می‌کرد.
این عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات افزود: قانون اساسی عراق با یک بازاندیشی و بازسازی در ارزش‌های فرهنگی، کفه ترازوی هویت عراقی را در حوزه دینی سنگین تر کرده است و اینگونه نیست که کفه ترازو به نفع عربیت سنگین تر باشد. این مسئله هم نشأت گرفته از نفوذ و اقدامات مرجعیت شیعی و شخص آیت الله سیستانی است.
گزارش هیئت اعزامی کتابخانه کنگره آمریکا، تخریب کتابخانه ملی عراق را اقدامی از قبل طراحی شده دانسته است
وی در ادامه با اشاره به پیامدهای فرهنگی اشغال عراق گفت: پس از اشغال، آثار باستانی عراق آسیب جدی دید طوری که به گزارش یک هیات اعزامی از کتابخانه کنگره آمریکا، تخریب کتابخانه ملی عراق، اقدامی از قبل طراحی شده بوده است و هدف از آن طراحی یک هویت جدید در عراق و انهدام فرهنگی برای این کشور بوده است.
این عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات که پژوهش فوق را انجام داده است گفت: بسیاری از آثار مسروقه عراقی در حراجی‌های معتبر و بزرگ غربی به فروش می‌رسیده است. حجم خسارت‌های وارده بسیار بالا بوده است و گزارش‌های خود غربی‌ها حکایت از سرقت بیش از ۱۵ هزار قطعه اثر گرانبها از مرکز موزه ملی عراق و سرقت بسیاری از آثار گرانبها از ۱۲ موزه دیگر این کشور، دارد.
وی افزود: آتش زدن و تخریب ۸۴ درصد از مراکز آموزش عالی عراق، سرقت یک نسخه قدیمی تورات با عمر ۴۰۰ ساله، سرقت آرشیو کامل یهودیان در عراق و قاچاق آن به آمریکا و نابودی ۶۰ درصد از آرشیو عثمانی برای انگلیسی‌ها از دیگر اقدامات تخریب گرایانه فرهنگی عراق پس از اشغال بوده است.
در کتاب‌های درسی عراق حتی یک نکته در مذمت اقدامات اشغالگران نمی‌بینید
محرمی گفت: در کنار این تخریب‌ها ما همچنین شاهد ترویج فرهنگی غربی و تغییر سبک زندگی عراقی‌ها بوده ایم، طوری که حتی در کتب آموزشی مدارس عراق هم شما هیچ نکته ای در مذموم بودن اقدامات اشغال گران نمی‌بینید و مشخص است که دقت زیادی در این خصوص صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه خود در زمان جنگ ایران و عراق، پس از جنگ عراق با کویت و نیز پس از اشغال عراق، به این کشور سفر کرده است گفت: در دوران جنگ هشت ساله علی رغم مشکلات زیاد، ما شاهد یک رفاه نسبی در بین مردم عراق بودیم اما پس از جنگ کویت وضعیت این کشور آشفته شد و نابسامانی و فقر چهره واقعی خود را نشان داد. بعد از سقوط صدام هم تقریبا شاهد ادامه این وضعیت بوده ایم ضمن اینکه مظاهر فرهنگ غربی آشکارتر شده است.
وی سپس با اشاره به تاثیر اشغال عراق بر ترویج فرهنگ تروریسم و خشونت و آسیب‌های بسیاری که نهاد زن و خانواده در عراق پس از اشغال به خود دیده است، به تن فروشی رواج فحشا بعد از اشغال عراق و افزایش میزان آن اشاره کرد و گفت: با این حال نباید انکار کرد که حضور زنان در عرصه‌های تصمیم گیری و سیاست گذاری در دوران جدید بیشتر شده است.
این عضو پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات گفت: همچنین وضعیت مطبوعات و رسانه‌ها پس از اشغال عراق بسیار بهبود پیدا کرده طوری که در حال حاضر در عراق ۷۰ روزنامه فعالیت دارند که ۲۴ روزنامه متعلق به شیعه‌ها هستند. عراق سه سندیکای روزنامه نگاری دارد و حدود ۸۰ ایستگاه رادیویی و ۲۱ ایستگاه تلویزیونی در این کشور مشغول فعالیت هستند. براساس نظرسنجی که از عراقی‌ها صورت گرفته است، ۹۳ درصد آنها به تلویزیون دسترسی دارند و ۴۳ درصد هم دارای دیش ماهواره هستند.
وی در پایان سخنانش لزوم اصلاح تصویر ایران در ذهنیت عراقیف تشکیل ستادی برای تعامل فرهنگی در یک چارچوب مشخص با عراق، استفاده از ارتباطات موجود، توجه به نقش حوزه‌های علمیه و اماکن مقدس در دو کشور در بهبود روابط ایران و عراق را به عنوان مولفه‌های تاثیر گذار جهت بهبود روابط فرهنگی دو کشور عنوان کرد.
نظر شما